Voor twee grote bouwwerven werkt Stad Mortsel samen met Democo, de aannemer van de school die een jaar geleden instortte op Antwerpen Zuid. De PVDA wil dat het Mortsels stadsbestuur strikte clausules voorziet in de contracten die zorgen voor een veilige werkplek, en die sociale dumping onmogelijk maken.
Naar aanleiding van de herdenking vorige vrijdag kwamen onthutsende feiten naar boven die sterk wijzen op het negeren van de veiligheid en sociale dumping. “Daarom is het nodig dat het stadsbestuur van Mortsel de contractuele afspraken met Democo herbekijkt, en met contractuele afspraken sociale dumping onmogelijk maakt.” zegt Ward Coenegrachts van PVDA Mortsel. “We willen trouwens dat voor alle bouwwerven waar het stadsbestuur in betrokken is, strikte sociale clausules gelden om veiligheid op te volgen en sociale dumping uit te sluiten. Zo kunnen we veilig werk garanderen voor de bouwvakkers. En veilige gebouwen bouwen voor de toekomstige gebruikers. Dat is nodig om te voorkomen dat deze feiten zich herhalen.”
Op vrijdag 17 juni herdachten tientallen bouwvakkers op Antwerpen Zuid de eerste verjaardag van een dramatisch bouwongeval. Een stedelijke school in aanbouw stortte in. Daarbij kwamen 5 arbeiders om en werden 9 collega’s zwaargewond. Alle vijf kwamen hier werken vanuit Portugal, Roemenië en Moldavië. Een ramp met een zware menselijke tol, die nog erger had kunnen zijn als de instorting drie maanden later was gebeurd. In september ‘21 zou de school in gebruik zijn genomen en zouden er honderden kinderen les in volgen.
Zopas bracht de PVDA ook naar boven dat het bevoegde stabiliteitsbureau Establis al een half jaar vruchteloos actie vroeg voor ernstige stabiliteitsproblemen, waar ondanks herhaalde vraag niets mee gebeurde. Ook arbeiders die op de werf werkten, getuigden over de onveilige toestanden en tijdsdruk, waar na hun klachten geen verandering in kwam. Achteraf bleek dat er een kluwen van een kleine 300 onderaannemingen aan de slag was op de werf, waarbij ook heel wat arbeiders in schijnzelfstandig statuut werkten.
Democo zou waarschuwingen genegeerd hebben en werkte met kluwen van onderaannemingen
Dat statuut maakt dat je niet kan rekenen op de bescherming van een werknemersstatuut. De mensen krijgen een aandeel in hun handen dat ze “meewerkende vennoot” zijn. Ze draaien dan zelf op voor veiligheidsmateriaal, verzekeringen, sociale zekerheidsbijdragen, en worden niet betaald per uur maar voor een opdracht. Twee van de vijf dodelijke slachtoffers werkten in deze situatie. Eén zwaargewonde arbeider werd die dag zelfs geregistreerd als “voorbijganger”, omdat hij zonder iets van papieren werkte en zijn baas zei dat ze zo het minste problemen zouden krijgen. Daardoor kreeg hij geen enkele vergoeding voor blijvende letsels, een jaar na de feiten. De ketens van onderaanneming zijn vooral ketens van onderbetaling. Op het laagste niveau werken schijnzelfstandigen voor een hele lage vergoeding, zonder sociale bescherming en zonder veiligheidsnormen.
In Antwerpen wijst burgemeester Bart De Wever momenteel alle verantwoordelijkheid voor de bouwramp af. En verwijst door naar hoofdaannemer Democo. “Nochtans zou het vanzelfsprekend moeten zijn dat in contracten die gesloten worden met een lokale overheid, sociale voorwaarden strikt worden opgelegd, en de publieke overheid controle organiseert en zo sociale dumping uitsluit. Wat perfect mogelijk is door sluitende sociale clausules op te nemen in de contracten”, zegt Ward Coenegrachts.
Ook in Mortsel blijkt het stadsbestuur voor verschillende werven gekozen te hebben voor projectontwikkelaar Democo. Democo-dochter Ciril start immers momenteel met de bouw van het project Stadsterras, een project langs de Mechelse steenweg met 131 wooneenheden.
Ciril haalde ook in januari van dit jaar een tweede project binnen en zal ook de bouw doen van project Sint-Benedictus op de site van het vroegere recyclagepark, met 71 wooneenheden.
Beheer van bouwprojecten Mortsels stadsbestuur schiet tekort
“Het stadsbestuur (N-VA, Vooruit en Open VLD) legde al een bedenkelijk parcours af in de uitverkoop van gronden, het beheer van zijn bouwprojecten en -werken en het doen toepassen van sociale regels. In januari 2021 werd het door het Hof van Beroep veroordeeld voor onterecht ontslag en syndicale discriminatie van een stadsarbeider en vakbondsafgevaardigde die geduid had op de slechte uitvoering van een asbestsanering van Hangar 40. De werken aan het stadhuis slepen al jaren aan met een uitdeinend prijskaartje dat in de miljoenen loopt. Begin deze maand wezen mondige Mortselaars ons weer op het gebrek aan communicatie met omwonenden bij de afbraak en asbestsanering van de Parkschool”, zegt Ward Coenegrachts.
“Voor alle nieuwe projecten is het dringend nodig om het kader veel strikter te stellen. Waarbij sociale clausules worden opgenomen in de contracten, die veiligheid garanderen voor bouwvakkers en latere bewoners. En we zo die praktijken van sociale dumping stoppen die voortkomen uit de keten van onderaanneming en onderbetaling. Niet alleen daar waar gewerkt wordt met Democo, maar in alle bouwprojecten.”
Concrete vragen en eisen
- De PVDA vraagt dringend een sluitend kader voor bouwprojecten vanuit de publieke overheid en publieke werven, waarin ook sociale normen worden opgelegd. Niet enkel met prijzen en opleveringstermijnen maar ook met sociale normen in de contracten. Overheden leggen ook ecologische normen en mobiliteitsnormen op voor nieuwe projecten; het is absurd dat ze geen sociale normen opleggen.
- Werk dat geen specialisatie vereist moet verplicht door het eigen personeel van de hoofdaannemer gebeuren (die rechtstreeks contact heeft met de publieke overheid). Daarvoor moet het mogelijk zijn eigen personeel te vinden.
- Voor zelfstandigen moeten dezelfde verplichtingen qua welzijn worden opgelegd als voor werknemers. Schijnzelfstandigheid moet uitgesloten worden. De publieke overheid moet controleren hoeveel onderaannemers er actief zijn op de werf, en onder welk statuut hun personeel werkt. Controle op de bouwwerken moet naast de bevoegde inspectiediensten ook door de lokale overheid zelf gebeuren, zowel op vlak van veiligheid als voor het respect van de sociale rechten.
- Er moet volledige transparantie zijn in alle bouwdossiers van de lokale overheid, met gemeenschappelijke inspraakmomenten voor de burgers, voordat de projecten in kannen en kruiken zijn.
