Een nieuwe visie op werk
Er zijn duizenden werkende handen nodig voor een stad op mensenmaat. We hebben gemeentepersoneel nodig voor sociaal beleid en propere straten, bouwvakkers om huizen te isoleren, leerkrachten voor kleinere klassen, meer zorgpersoneel, chauffeurs voor een beter openbaar vervoer. Er is zoveel te doen. Toch kent Mortsel te hoge werkloosheidscijfers. Steden en gemeenten besparen op personeel, klagen over de werklozen, en laten lokale ondernemingen hun personeelsbeleid uitbesteden aan commerciële organisaties die tegen vaste tewerkstelling zijn. Het stadsbestuur mist ambitie om de toon te zetten wat betreft tewerkstelling. Wij willen hier een trendbreuk. De stad op mensenmaat is een werkende stad.
Meer achtergrondinformatie
Na de moeilijke corona-periode, en ondanks de energie- en prijzencrisis, was er de laatste jaren een sterke daling van de werkloosheid en werd gesproken van “krapte op de arbeidsmarkt”. Maar sinds 2022 kent Mortsel, net zoals de rest van Vlaanderen, opnieuw stijgende werkloosheidscijfers met meer dan 900 ingeschreven werkzoekenden en één van de hoogste werkloosheidspercentages van de provincie. Daarnaast is er ook het aanzienlijk aantal mensen dat wegens langdurige ziekte niet kan werken. En er zijn nog anderen die niet deelnemen aan de arbeidsmarkt, de zogenaamde niet-actieven die de overheid wil activeren om 80 % mensen op beroepsactieve leeftijd aan het werk te zien.
In de statistieken over het aantal vacatures zien we dat Mortsel in Vlaanderen de koploper is met de grootste daling van aantal vacatures het laatste jaar. Uiteraard gaan er veel Mortselaars buiten de gemeentegrens werken, en dat geeft een relatief lage jobratio (verhouding van aantal werkplaatsen tegenover aantal inwoners). Maar ook Mortsel moet aan werkgelegenheid werken.
Als we naar de job-site van de VDAB kijken, zien we dat het aantal interimjobs gigantisch is en als die inperken door een crisis, zien we dat ook aan het aantal werkzoekenden met korte werkloosheidsduur. Uiteraard zijn het niet allemaal interimjobs die dan aangeboden worden, maar bedrijven vinden het gemakkelijker of veiliger om ermee te werken. Dit moet wijzigen door hierop in te grijpen.
De lokale overheid volgt de opvatting dat het enkel de individuele verantwoordelijkheid is van de werklozen als ze geen baan hebben. Dus beperkt de overheid zich tot sanctioneren van wie niet hard genoeg naar werk zoekt. De werkgevers blijven op die manier volledig buiten beeld. Alsof zij geen enkele verantwoordelijkheid hebben voor de tewerkstelling. Dat is een onevenwichtig beleid.
Wij zijn van oordeel dat het beleid van onze stad rond werk vandaag verlamd is: enerzijds door het liberale idee dat je privébedrijven geen strobreed in de weg mag leggen en anderzijds door het liberale taboe rond publieke tewerkstelling. Om de huidige jobs te beschermen en meer mensen aan de slag te krijgen, moeten we breken met deze neoliberale visie
Wat wij willen
1. Investeer in de stad
- Wij investeren in de stedelijke diensten, zoals de stedelijke kinderopvang en de woonzorgcentra, in jeugdvoorzieningen en in de wijkcentra. Daar zijn vele nieuwe jobs nodig.
- We gaan voor investeringen en banen in sectoren van de toekomst. Met een wooncoöperatie die renoveert, isoleert en nieuwe installaties plaatst voor duurzame en goedkope energie.
- We willen een stedelijk armoedebeleid met meer personeel, dat mensen in armoede in contact brengt met de nieuwe buurtdiensten en dat kan zorgen voor integrale gezinsbegeleiding waar nodig.
Meer achtergrondinformatie
Het beleid is verlamd door het liberale idee dat je het privébedrijven zo gemakkelijk mogelijk moet maken. Allemaal in de veronderstelling dat de stad daar de vruchten van zal plukken, dat de welvaart dan vanzelf zal verbeteren. Maar dat sprookje werkt niet. Rijken worden er alleen rijker van, en armen armer. Vandaag is Mortsel de stad met het laagste aantal voltijds equivalenten stadspersoneel, van alle Antwerpse steden, met 5,9 VTE’s per 1000 inwoners. Een pak minder dan in Antwerpen, waar er 10,4 VTE’s per 1000 inwoners zijn. Ook in vergelijking met omliggende gemeenten is Mortsel bij de laagste cijfers: om op het niveau van Boechout en Kontich te komen, zou Mortsel 20 personeelsleden moeten aanwerven. Op het niveau van Hove, 50 personeelsleden. Op het niveau van Antwerpen, meer dan 100.
We willen komaf maken met het taboe om te investeren in publieke tewerkstelling en een antwoord geven op de bestaande noden. Een beleid zet de toon door te investeren in stedelijke diensten, zoals stedelijke kinderopvang en woonzorgcentra, in jeugdvoorzieningen en in wijkcentra. Dat is ook mogelijk door te investeren in banen in toekomstsectoren. Een stedelijke wooncoöperatie waar bouwvakkers een job vinden en hun stiel leren. Die renoveert, isoleert en nieuwe installaties plaatst voor duurzame en goedkope energie.
De stijgende armoedecijfers vragen om een armoedebeleid met meer personeel, dat mensen in armoede in contact brengt met de nieuwe buurtdiensten en dat kan zorgen voor integrale gezinsbegeleiding waar nodig. Wij richten ons investeringsbudget dus naar de noden van de inwoners en naar het creëren van jobs. Bijzondere aandacht gaat daarbij naar banen en opleidingen voor laaggeschoolden.
2. Meer respect voor het stadspersoneel
- Wij tonen respect voor de medewerkers van de stadsdiensten. Sterke publieke diensten zijn nodig. De stad wordt een sociale werkgever bij uitstek die zorgt voor vaste statuten op alle niveaus.
- We luisteren naar het stadspersoneel en nemen de expertise qua dienstverlening ernstig. Indien nodig creëren we hiervoor nieuwe jobs. We verspillen geen geld aan dure consultancybureaus. Hervorming van de stedelijke dienstverlening moet kunnen, maar in functie van het welzijn van de bevolking. Met meer personeel breiden we de openingsuren van het stadsloket uit.
- We testen de 30-urenweek uit bij een aantal stadsdiensten. De 30-urenweek biedt mogelijkheden bij verminderde tewerkstelling door digitalisering en technologische vernieuwing.
Meer achtergrondinformatie
In 2017 werd een stadsmedewerker en vakbondsafgevaardigde, ontslagen door het stadsbestuur toen hij opkwam voor de veiligheid en gezondheid, en vaststelde dat een asbestsanering niet correct was gebeurd. Met de steun van de PVDA trok hij naar de rechtbank. In 2021 won hij het proces over de hele lijn nadat het stadsbestuur naar het Hof van Beroep was getrokken. Stad Mortsel werd veroordeeld voor onterecht ontslag en syndicale discriminatie. Wij eisen dan ook meer respect voor het stadspersoneel, zowel qua gezond werk als qua syndicale rechten.
In de neoliberale visie is de dienstverlening door het stadspersoneel vooral een last, die drastisch moet ingeperkt worden. Het motto is: ‘We snijden in de publieke diensten en tewerkstelling om te investeren’. Maar voor de inwoners is die dienstverlening net een waardevolle investering. Wie anders zorgt voor onze kinderen en ouderen? Wie anders houdt de straten proper? Wie anders helpt ons met allerlei administratie? Wie anders organiseert sport, cultuur en ontspanning? Het stadsbestuur moet opnieuw personeel aanwerven in goede statuten. Sterke publieke diensten zijn nodig. Ze vallen of staan bij gemotiveerde medewerkers. Zorg dus voor een vast statuut op alle niveaus. De stad moet een sociale werkgever bij uitstek zijn.
Met goede publieke diensten en een volwaardige publieke tewerkstelling kan je bovendien mensen snel hoger op de sociale ladder helpen. We hebben juist meer mensen nodig om een groeiend publiek domein te vernieuwen en mooi en veilig te houden. Nu zitten veel mensen structureel vast in het moeras van werkloosheid, armoede, precaire jobs met een slecht statuut: deeltijds, tijdelijk, onveilig, onderbetaald…
Bij openbare stadsdiensten kan de dienstverlening werkelijk centraal staan, in plaats van de winst en rendabiliteit. Daarom willen we niet dat de stad haar vaste publieke functies uitbesteedt. We zijn tegen het vermarkten van kerntaken van de overheid. We zijn tegen een beleid dat publieke diensten benadeelt of afbouwt omdat ze stoorzenders zouden zijn voor de privé. Want overal waar zo’n beleid gevolgd werd, zien we de dienstverlening aan de inwoners achteruitgaan. Ons vertrekpunt is: de diensten van de stad moeten toegankelijk zijn. Investeringen laat ook toe om de openingsuren van het stadsloket uit te breiden.
Wij verwachten van de stad niet alleen een beleid op mensenmaat voert naar haar inwoners, maar ook naar haar werknemers met respect en erkenning. De werknemers bij de stad hechten veel belang aan de maatschappelijke relevantie van hun job. Ze willen iets voor anderen betekenen. Daar worden ze bij gehinderd door hervormingen die boven hun hoofd worden uitgedokterd. Zo kwam er een omvattende personeelsherschikking in een nieuw clusterpersoneelsbeleid. Bepaalde diensten verdwenen, zoals de integratiedienst, of voorzieningen voor verenigingen zoals hulp bij activiteiten, organisatie van adviesorganen, vrijstelling van huur zoals bij de organisatie van een taalaanbod voor nieuwkomers. Sommige verenigingen dreigden zelfs hun activiteiten te moeten stoppen wegens de afgebouwde ondersteuning. De relatie tussen stadspersoneel en de burger komt hierdoor onder spanning. Het stadspersoneel verdient vertrouwen en respect. Een kritische houding mag niet afgestraft worden met zwijgplicht. Door goed te luisteren naar hun expertise kunnen we heel wat peperdure consultancybureaus uitsparen.
De Zweedse havenstad Göteborg lanceerde in een stedelijk rusthuis een innovatief experiment. Het verplegend personeel ging er werken met een nieuwe fulltime: 30 uur per week, met compenserende aanwervingen. Het resultaat van dat experiment? Tevreden bejaarden over de betere dienstverlening. En tevreden werknemers. Die hadden een betere gezondheid, een betere levenskwaliteit en meer arbeidsvreugde. Er was dan ook beduidend minder ziekteverzuim dan in een langere arbeidsweek. Mensen werken zich vandaag te pletter, het aantal burn-outs stijgt. Een 30-urenweek met behoud van loon en bijkomende aanwervingen heeft uiteraard een kostenplaatje. De overheid kan deze uitgave grotendeels terugverdienen doordat ze minder uitkeringen moet betalen voor ziekte en werkloosheid. De 30-urenweek is het moderne antwoord op de technologische ontwikkelingen. Ook stadsdiensten stemmen zich af op de eenentwintigste eeuw. Arbeidsduurvermindering kan het werk ook verdelen bij vermindering van de tewerkstelling door de digitalisering en de technologische vernieuwingen. Wij willen de 30-urenweek bij een aantal stadsdiensten met hoge werkdruk uittesten.
3. De groei van volwaardige banen stimuleren
- Wij voeren een charter tegen sociale dumping in. Op de bouwwerven van de stad aanvaarden we alleen volwaardige jobs. Geen wirwar van constructies en onderaannemers die een loopje nemen met de sociale rechten en de veiligheid van de werknemers.
- Sociale tewerkstelling, lokale diensteneconomie, maatwerkbedrijven en het stelsel van ‘artikel 60’ moeten bijkomende tewerkstelling creëren. Ze mogen geen stabiele banen vernietigen.
- De verlaging van de huurprijzen van handelspanden, leegstandtaks, regelmatige straat- en pleinactiviteiten en een ondersteunend parkeerbeleid zorgen voor de heropleving van de wegkwijnende handel in het centrum.
- We ondersteunen lokale sociale en ecologische coöperatieven en vzw’s zodat ze met meer personeel aan de sociale en ecologische transitie kunnen werken. Stimuleren en ondersteunen van nieuwe kleinschalige stedelijke ondernemingen van de toekomst (digitalisering, ecologische vernieuwing, …) en lokale werkplatforms en bedrijvencentra.
- Een stedelijke dienst tewerkstelling helpt lokale ondernemingen om hun personeelsbeleid te ontwikkelen met meer vaste jobs en meer gemotiveerd personeel.
Meer achtergrondinformatie
De lokale overheid moet toezicht houden op een lokale economie met volwaardige banen. Bij openbare aanbestedingen moet ze de regie veel beter in handen nemen om een eind te maken aan mistoestanden op bouwwerven en bij wegenwerken. De betrokken bedrijven moeten respect hebben voor de verloning, de werkuren en de arbeidsveiligheid. In 70 tot 80 % van gecontroleerde bouwwerven stelt de sociale inspectie inbreuken vast. Verschillende werven in Mortsel zijn in handen van hoofdaannemer Democo, de ontwikkelaar van de school op Antwerpen Zuid die in 2021 instortte. Tal van feiten werden bekend over het kluwen van ketens van onderaanneming bij het bedrijf. Nochtans gaat het stadsbestuur telkens weer in zee (Stadsterras, Sint-Benedictus, …) zonder hen een strikter kader op te leggen. Daarom willen we een charter met afdwingbare maatregelen tegen sociale dumping. Met zo’n charter, voorgesteld door de vakbonden, sluiten we misstanden uit en houden we de sleutels in handen om volwaardige jobs met volwaardige contracten te beschermen.
In die zin is het ook belangrijk om op te volgen dat sociale tewerkstelling, lokale diensteneconomie, maatwerkbedrijven en het stelsel van ‘artikel 60’ geholpen worden om bijkomende tewerkstelling te creëren. Zonder dat ze concurrentie aangaan met bestaande stabiele banen.
We willen dat het lokale beleid een voortrekkersrol speelt om transitieprocessen naar de samenleving van de toekomst op het goede spoor te zetten. Als we van Mortsel een energieneutrale stad willen maken, die liefst meer energie produceert dan dat ze verbruikt moet de stad zelf aan de kar trekken. We ondersteunen lokale sociale en ecologische coöperatieven en vzw’s zodat ze met meer personeel aan de sociale en ecologische transitie kunnen werken. We stimuleren en ondersteunen nieuwe kleinschalige stedelijke ondernemingen van de toekomst (digitalisering, ecologische vernieuwing, …). Een renovatie- en isolatieproject voor de hele stad op poten zetten, in eigen beheer of samen met sociale en ecologische vzw’s en coöperatieven, levert alvast vele banen op.
In tegenstelling tot de privatisering van publiek domein en overheidsvoorzieningen, zullen we terug meer voorzieningen in de handen van de gemeenschap ontwikkelen: buurtparkjes met aansluitende wijkcentra met tal van diensten en ontmoetingsmogelijkheden. Daarnaast geven we impulsen om op buurtniveau voor kleinschalige handel en diensten op te starten.
Ook de centrale winkel-as, Statielei en Antwerpsesteenweg met aanpalende straten, moeten ondersteund om opnieuw een bloeiende winkel- en ontmoetingscentrum te worden waar zowel Mortselaars als de vele passanten met plezier in willen rondwandelen, zich amuseren, cultuur opsnuiven, leuke spulletjes kopen, lekker tafelen en gezellig blijven hangen. Zonder heimwee naar vroeger, maar vernieuwd, met moderne invulling met een dikke knipoog naar de toekomst die veel socialer en ecologisch meer verantwoord zal zijn.
Een stedelijke dienst tewerkstelling moet hier een rol spelen om het aantal vacatures bij lokale ondernemingen te laten stijgen. Hiertoe kan het verschillende instrumenten inzetten, zeker ook om de lokale ondernemers te belonen voor vacatures voor volwaardige jobs, met name jobs van onbepaalde termijn, en dus geen interimjobs die voor de ondernemer soms duurder zijn, maar alleszins voor de werkzoekende minder interessant. Deze stedelijke dienst kan ook ondernemers helpen om hun tewerkstellingsvragen op te lossen in plaats dat hier allerlei commerciële diensten van selectie, aanwerving, uitzendarbeid ingeschakeld worden.
4. Intensieve begeleiding naar tewerkstelling van kwetsbare groepen
- We voeren een toezicht in, in samenwerking met de lokale VDAB, op evenredige arbeidsdeelname van kwetsbare groepen. Opvolgen van het aanwervingsbeleid van de werkgevers en zo nodig corrigeren, op basis van praktijktesten en trajectcontrole (opvolgen van een ruimere periode per bedrijf).
- We voorzien laagdrempelige begeleidingsdiensten, in de wijken, die werkzoekenden die moeilijk terecht kunnen op de arbeidsmarkt opvangen en ondersteunen in hun stappen naar werk of een opleiding. Mensen die moeilijk inzetbaar zijn wegens welke aandoening of problematiek ook, moeten precies meer ondersteuning krijgen om geïntegreerd te geraken via tewerkstelling, in plaats van stigmatisering, bestraffing en verdere uitschakeling.
Meer achtergrondinformatie
Een globaal beleid gericht op meer werk biedt kansen om ook de meer kwetsbare groepen naar werk te leiden. Via opleidingen en stages, met steeds sterkere werkervaring kunnen we hen op stap zetten naar een volwaardige tewerkstelling. Dit kan allemaal onder voorwaarde dat de stedelijke overheid hiertoe de regie zelf in handen neemt, en niet wacht tot de vrije markt dit op zich neemt.
De stad zal samen met de VDAB, de regisseur van de arbeidsmarkt, mee in het oog moeten houden dat de kwetsbare groepen niet enkel in kwetsbare jobs terecht komen, maar ook in het normaal economisch circuit. Om de aanwervingen te monitoren kan de VDAB er op toezien of de bedrijven niet eenzijdig aanwerven, en bepaalde kansengroepen niet systematisch uitsluiten. Zij heeft daartoe alle nodige data ter beschikking.
Als bedrijven bepaalde groepen systematisch uitsluiten ondanks aantoonbare competenties moet er opgetreden worden. Dit moet bepaalde groepen uit de armoede houden: laaggeschoolde jongeren, mensen met een handicap, met een migratieachtergrond, oudere werknemers, vrouwen, mensen met een aandoening of een beperking, laagopgeleiden, mensen in moeilijke gezinssituaties, holebi’s en zo meer.
Voor de mensen in meer kwetsbare situaties en problemen op de arbeidsmarkt willen we gespecialiseerde begeleidingen opzetten. Dit is reeds in een verder gevorderde ontwikkeling voor mensen met een beperking en moet uitgebreid worden voor alle kansengroepen, en bovendien heel laagdrempelig bereikbaar zijn.
Daarnaast moeten er ook jobs en werkplaatsen voorhanden komen waar deze mensen stapsgewijs kunnen groeien op het vlak van tewerkstelling en zich volwaardig als lid van de werkende gemeenschap kunnen voelen, met een respectabel inkomen. Geen ziekmakende job waar je je uitgebuit voelt, minder krijgt dan je verdient, met spanningen tussen de medewerkers of waarvan de relevantie nog bewezen moet worden. Nee, het doel is dat ieder een geschikte job kan hebben waar je je goed en gerespecteerd voelt, die nuttig is voor de samenleving en die de bron is van een volwaardig inkomen.